1974. Η προδοσία της Κύπρου από τον Καραμανλή και δόγμα «η Κύπρος κείται μακράν».

του Σπύρου Χατζάρα


Οι συμφωνίες Ζυρίχης-Λονδίνου άρχισαν να εξυφαίνονται, στα σκοτεινά παρασκήνια της Βορειοατλαντικής Διάσκεψης των Παρισίων, στις διαβουλεύσεις των Υπουργών Εξωτερικών Αγγλίας-Ελλάδας-Τουρκίας, Λόυδ-Αβέρωφ-Ζορλού, υπό το βλέμμα του Ντάλες και του Μακμίλαν.
Και αφού όλα είχαν μαγειρευτεί έγινε η συνάντηση στην ουδέτερη Ζυρίχη, όπου μονογραφήθηκε η συνθήκης στις 11 Φεβρουαρίου 1959 που ακολούθως υπογράφηκε πανηγυρικά στο Λάνκαστερ Χάουζ του Λονδίνου στις 19, από τους Πρωθυπουργούς Μακμίλαν, Καραμανλή, Μεντερές και τον Μακάριο και τον Κουτσιούκ σαν εκπροσώπους των κοινοτήτων.
Ο πράκτωρ Καραμανλής, είπε τότε, ότι η 19η Φεβρουαρίου 1959 ήταν η ευτυχέστερη ημέρα της (ως τότε) ζωής του. Ο ιδιωφελής Μακάριος , δέχθηκε με τα δώρα που του έκαναν να ανακόψει τον απελευθερωτικό αγώνα της ΕΟΚΑ, αποδεχόμενος την «ανεξαρτησία» στις 23 Σεπτεμβρίου του 1958, ξεπουλώντας τον λαό και τους νεκρούς του που ζητούσε Αυτοδιάθεση και Ένωση.

Δύο χρόνια μετά, το 1961 αποκαλύφθηκε ότι υπουργός Εξωτερικών Ευάγγελος Αβέρωφ συζητούσε με την αμερικανική και την τουρκική πλευρά τη διχοτόμηση της Κύπρου. Τις συζητήσεις τις αποκάλυψε η Τουρκική πλευρά.

15 χρόνια μετά τις Συμφωνίες Ζυρίχης-Λονδίνου , στις 25 Ιουλίου 1974, ημέρα Πέμπτη και ώρα 1530 μ.μ, ξεκίνησε η ειρηνευτική διάσκεψη της Γενεύης, ανάμεσα στις τρείς εγγυήτριες δυνάμεις.
Ο Τζέιμς Κάλλαχαν, ο Γεώργιος Μαύρος, ο Τουράν Γκιουνές και οι ΟΗΕδες. Στις 30 Ιουλίου , ο Τζέιμς Κάλλαχαν, ο Γεώργιος Μαύρος και ο Τουράν Γκιουνές συμφώνησαν σε μια εκεχειρία και διακήρυξαν ότι για να σταθεροποιηθεί η κατάσταση στη περιοχή της Δημοκρατίας που έλεγχαν αντίθετες στρατιωτικές δυνάμεις, αυτές έπρεπε να σταματήσουν την προέλαση στις 30 Ιουλίου και ώρα 22.00 μ.μ.

Το έγγραφο εκείνο με τις τρείς υπογραφές ήταν η γενέθλια πράξη της «Δικοινοτικής» και της «Διζωνικής» και οι υπουργοί που επεσήμαναν την έμπρακτη ύπαρξη στη Δημοκρατία της Κύπρου δύο αυτόνομων διοικήσεων μίας Ελληνοκυπριακής διοίκησης και μίας τουρκοκυπριακής έλεγαν ότι επόμενη φάση της διάσκεψης δίχως προκατάληψη θα συζητούσαν τα προβλήματα που προέκυψαν από την ύπαρξη αυτών των αυτόνομων διοικήσεων. Το ίδιο  συζητάμε 43 χρόνια τώρα.

Το τι προέβλεπε και τι δεν προέβλεπε η «μπακάλικη» εκεχειρία, που δέχτηκαν οι Μαύρος-Καραμανλής, είναι ακόμα ένα σκοτεινό ζήτημα. Το γεγονός είναι ότι οι εγκάθετοι περίμεναν τον Μαύρο στο Ελληνικό και του φόρεσαν στεφάνι Ελιάς. Πάντως ,οι Τούρκοι δεν δεσμεύτηκαν ούτε να σταματήσουν την μεταφορά στρατού στην Κύπρο, ούτε προβλέφτηκε απαγκίστρωση. Για αυτό βέβαια οι τουρκικές προελάσεις δεν σταμάτησαν και οι παραβιάσεις καταγράφονταν καθημερινά τόσο από τα Ηνωμένα Έθνη όσο και από τους Βρετανούς καθώς και από ελλαδικής πλευράς.

Για λόγους που δεν ξέρουμε, η δεύτερη φάση, με τη συμμετοχή των δυο Κοινοτικών διοικήσεων,(Κληρίδης-Ντενκτάς), άρχισε στις 8 Αυγούστου.
Γιατί δεν το «καθυστερήσαμε» μια δυο μέρες ή περισσότερο δεν έχει εξηγηθεί από τους τότε ….αρμοδίους.

Στις 3:30 το πρωί της 14ης Αυγούστου 1974, οι Τούρκοι εγκατέλειψαν τη διάσκεψη της Γενεύης και με την ανοχή της Αγγλίας και των ΗΠΑ και με την σιωπή των Αθηνών εξαπέλυσαν επίθεση σε όλο το Μέτωπο της Κύπρου.

Το Πολεμικό Συμβούλιο, που συγκάλεσε ο Καραμανλής στις 14 Αυγούστου 1974 , μετά την κατάρρευση της Διάσκεψης της «διαπίστωσε» την αδυναμία της Ελλάδας να συνδράμει την Κύπρο και έτσι οι ελληνικές αντιδράσεις περιορίστηκαν στο…..διπλωματικό τομέα. Ο Καραμανλής με διάγγελμα διατύπωσε το δόγμα «η Κύπρος είναι Μακράν», και ανακοίνωσε την αποχώρηση της Ελλάδας από το στρατιωτικό σκέλος του ΝΑΤΟ.

Το 1964 σε ανάλογη κατάσταση η Ένωση Κέντρου απέσυρε τις ελληνικές δυνάμεις από τη Νατοϊκή Διοίκηση. Ο Καραμανλής έκανε ένα βήμα «παραπάνω» για να κοροϊδέψει τους χαζούς. Η εθνική διοίκηση ήταν υπεραρκετή.

Ωστόσο, το Πολεμικό Συμβούλιο, θα έπρεπε να συνεδριάσει στις 30 Ιουλίου. Πέρασαν 14 ημέρες απραξίας, και η συνεδρίαση της 14ης Αυγούστου έγινε για να ρίξει ο Καραμανλής τις δικές ευθύνες στις πλάτες άλλων.

Το ζήτημα που απέμενε να λυθεί ήταν οι «χάρτες». Το «εδαφικό», και οι χάρτες είχαν ήδη συμφωνηθεί. Όπως είπε ο Κίσινγκερ στον Καραμανλή στις 15 Αυγούστου , οι Τούρκοι θα ολοκλήρωναν τους στόχους τους στις 12.00 το μεσημέρι, ώρα Ουάσιγκτον, της 16 Αυγούστου. 

Η τηλεφωνική συνομιλία του Χένρι Κίσινγκερ με τον Κωνσταντίνο Καραμανλή έγινε στις 15 Αυγούστου 1974, στις 19.22 μ.μ. Ο Κίσινγκερ υποστήριξε την Ομοσπονδία και ο Καραμανλής του είπε ότι πιέζεται και δεν μπορεί να κάνει ότι του ζητούν. (Σε Ελληνική Μετάφραση από το αμερικανικό κείμενο)

Κίσινγκερ: Ζητώ συγγνώμη που σας ενοχλώ μέσα στη νύχτα, κύριε πρωθυπουργέ. Πρώτα απ' όλα ήθελα να σας πω ότι σας στέλνω ένα μήνυμα αλλά μόλις είχα μία από πολλές συζητήσεις με τον Τούρκο πρωθυπουργό και μου είπε ότι πρόκειται να σταματήσουν τις πολεμικές επιχειρήσεις αύριο στις 12.00 το μεσημέρι, ώρα Ουάσιγκτον και ήθελα να σας πω ότι θα τους δεσμεύσουμε σε αυτή την υπόσχεση.

Καραμανλής: Θα την ολοκληρώσουν στις 12.00 αύριο;

Κίσινγκερ: Θα την έχουν ολοκληρώσει.

Καραμανλής: Μέχρι αύριο θα έχουν ολοκληρώσει τα σχέδιά τους;

Κίσινγκερ: Λοιπόν, αυτό δεν μπορώ να το κρίνω. Αλλά σε κάθε περίπτωση θα αναλάβουμε ενεργό ρόλο στις διαπραγματεύσεις από εδώ και στο εξής.

Καραμανλής: Θα το σκεφτώ αυτό αλλά φοβάμαι ότι έπειτα από αυτό το τετελεσμένο γεγονός θα είναι λίγο δύσκολο.

Κίσινγκερ: Προβήκαμε σε άλλη μία έντονη δήλωση σήμερα καταδικάζοντας την τουρκική πράξη...

Καραμανλής: Το άκουσα.

Κίσινγκερ: ...από τον Λευκό Οίκο και απλώς ήθελα να σας πω, κύριε πρωθυπουργέ, θα κάνουμε το παν ώστε να ενδυναμώσουμε τη θέση σας και να δείξουμε τη φιλία μας προς την Ελλάδα.

Καραμανλής: Το εκτιμώ αλλά φοβάμαι πως θα είναι λίγο αργά. Οπως είπα, οι Τούρκοι έχουν δημιουργήσει ένα τετελεσμένο γεγονός.

Κίσινγκερ: Το καταλαβαίνω και είμαστε αντίθετοι σε μία τακτική στρατιωτικής πίεσης.

Καραμανλής: Γιατί; Οπως ξέρετε, η Τουρκία δεν καταλαβαίνει τις συμβουλές στην Ευρώπη και κατά τη γνώμη σας τι πρόκειται να κάνουν;

Κίσινγκερ: Λοιπόν, έχουν προσφερθεί να διαπραγματευτούν.

Καραμανλής: Μετά το τετελεσμένο γεγονός θέλουν να μιλήσουν. Αλλά είναι δύσκολο για μας να το κάνουμε αυτό.

Κίσινγκερ: Λοιπόν, αφήστε με να δω αν μπορώ να σκεφθώ κάποια διαδικασία.
Θα ήσασταν έτοιμος να επισκεφθείτε τις Ηνωμένες Πολιτείες;

Καραμανλής: Δεν νομίζω, γιατί, ξέρετε, είναι δύσκολο για μένα να αφήσω τη χώρα. Εχουμε πολλά προβλήματα. Οι άνθρωποι είναι πολύ πικραμένοι, θυμωμένοι, ο στρατός είναι αναστατωμένος. Ισως λίγο αργότερα, αλλά τώρα είναι αδύνατον.

Κίσινγκερ: Λοιπόν, είμαι σίγουρος ότι ίσως ο πρόεδρος Φορντ θα είναι σε επαφή μαζί σας αύριο με τηλεγράφημα. Και αφήστε μας να δούμε ίσως τι μπορεί να γίνει.

Καραμανλής: Κύριε υπουργέ, πιστεύω πως πρέπει να βγάλετε έξω τους Τούρκους. Οι Τούρκοι... αν δεν ξεφορτωθούν αυτή την εμμονή, είναι πολύ δύσκολο να έχουμε μια συμφωνία.

Κίσινγκερ: Θα το λάβουμε υπόψη μας πολύ σοβαρά. Δεν μπορούν να υπάρχουν περαιτέρω πιέσεις.

Καραμανλής: Αλλά παρ' όλα αυτά οι Τούρκοι έχουν παραβιάσει τα πάντα. Χωρίς να δοθούν οδηγίες στο κοινό είναι πολύ, πολύ δύσκολο για μένα να αρχίσω ξανά συνομιλίες.

Κίσινγκερ: Ναι, καταλαβαίνω.

Καραμανλής: Κύριε υπουργέ, το κλίμα που επικρατεί είναι πολύ δύσκολο.

Κίσινγκερ: Αφήστε με να το αναφέρω αυτό στον πρόεδρο και θα είμαστε σε επαφή μαζί σας αύριο.

Καραμανλής: Ναι. Θα βρίσκομαι εδώ. Σας ευχαριστώ.

Κίσινγκερ: Κύριε πρωθυπουργέ, αν έχετε κάποια πρόταση θα την κοιτάζαμε πολύ σοβαρά σχετικά με το τι πρέπει να γίνει.

Καραμανλής: Κατά τη γνώμη μου, πρέπει να κάνετε κάτι παραπάνω από το να δώσετε συμβουλές στους Τούρκους.

Κίσινγκερ: Αν έχετε κάποια συγκεκριμένη πρόταση, θα ήμασταν έτοιμοι να την κοιτάξουμε πολύ σοβαρά.

Καραμανλής: Θα απαντήσω στο μήνυμά σας σήμερα.

Κίσινγκερ: Ωραία. Ανυπομονώ να ακούσω από εσάς κύριε πρωθυπουργέ. Καληνύχτα.

Καραμανλής: Καληνύχτα.

Στην Κύπρο, στις 15 Αυγούστου έγινε η Σύσκεψη των Πολιτικών και Θρησκευτικών Αρχηγών. Συμμετείχαν και οι καθαιρεμένοι μητροπολίτες και ο Νίκος Σαμψών.
Ο Κληρίδης, τους ενημέρωσε για τις τούρκικες απαιτήσεις για ομοσπονδία, περιέγραψε την κατάσταση, και τους ενημέρωσε πως οι Τούρκικες Δυνάμεις μπορούν να καταλάβουν όλη την Κύπρο. Ακολούθησαν οι τοποθετήσεις των πολιτικών αρχηγών.
Ο Σαμψών πρότεινε να συσπείρωση υπό τον Γλαύκο Κληρίδη. Οι μητροπολίτες ζήτησαν να κηρυχτεί Ένωση με την Ελλάδα.
Στο τέλος της σύσκεψης ο Κληρίδης δήλωσε πως θα πράξει σύμφωνα με το εθνικό συμφέρον και αναλαμβάνει την ευθύνη.
Στα μέτωπα.

Στις 15 Αυγούστου, το εφεδρικό τάγμα 341, ενισχυμένο με 3 τανκς Τ-34 προσπαθούσε να αμυνθεί δυτικά της Αμμοχώστου. Οι άλλες δυνάμεις υποχώρησαν στην Λάρνακα και την "γραμμή Τρόοδους".
Στις 14:00 οι ελληνοκύπριοι του τάγματος είδανε τα τουρκικα τεθωρακισμένα να πλησιάζουν, και αντιλαμβανόμενοι πως ήταν απομονωμένοι διατάχθηκε υποχώρηση στις 17:00.
Τα πρώτα τούρκικα τανκ μπήκανε στην Αμμόχωστο στις 17:30. Ενωθήκανε με τον Τουρκοκυπριακό Θύλακα, αλλά δεν προχωρήσανε στις Ελληνοκυπριακές περιοχές.
Στον δυτικό τομέα, οι τουρκικές δυνάμεις επιτεθήκανε στις Ελληνοκυπριακές στις 14:30. Προχωρήσανε 6 χιλιόμετρα προς τα δυτικά, και το βράδυ της 15ης προς 16ης Αυγούστου, διετάχθηκε η υποχώρηση των ελληνοκυπριακών δυνάμενω στην "γραμμή Τρόοδους".
Στον Κεντρικό Τομέα της Λευκωσίας δεν υπήρχαν ιδιαίτερες συμπλοκές.
Στις 16 Αυγούστου1974 , στον κεντρικό τομέα, της Λευκωσίας, η Τούρκικη Αεροπορία ξεκίνησε να βομβαρδίζει θέσεις γύρω από το στρατόπεδο της ΕΛΔΥΚ στις 8:30 πμ. Οι Τούρκικες Δυνάμεις με την υποστήριξη τεθωρακισμένων και πυροβολικού πλησίασαν το στρατόπεδο στα 800 μέτρα.
Στις13:00 το ελληνοκυπριακό πυροβολικό σταμάτησε να παρέχει υποστήριξη στις δυνάμεις της ΕΛΔΥΚ. Οι ελληνικές δυνάμεις τότε, υποχώρησαν και στις 13:30 το στρατόπεδο ήτανε σε τούρκικα χέρια.
Η ΕΛΔΥΚ είχε χάσει 80 άντρες, 22 ήταν τραυματίες και 5 αγνοούνταν.

Στον Δυτικό Τομέα, οι Ελληνοκυπριακές Δυνάμεις υποχώρησαν στην "Γραμμή Τρόοδους". Οι Τούρκικες Δυνάμεις προέλασαν και στις 12:30και κατέλαβαν την Μόρφου και τον Λιμνίτη .
Στις 18:00, εφαρμόστηκε εκεχειρία από τα Ηνωμένα Έθνη. 
Μια ώρα μετά την εκεχειρία επέστρεψε στην Ελλάδα, στο αεροδρόμιο της Ολυμπιακής ο Ανδρέας Παπανδρέου, και δήλωσε : «Μαζί θα αγωνιστούμε με ψηλό το φρόνημα και ακλόνητοι στην απόφαση να προασπίσουμε την Πατρίδα, τον Λαό, την Κληρονομιά μας. Ας ενωθούμε για να ξεπεράσουμε τη σκοτεινή αυτή ώρα με άθικτη την ακεραιότητα του Έθνους και την ευκαιρία να θέσουμε τα θεμέλια για μια γνήσια Δημοκρατική, Κυρίαρχη και Ανεξάρτητη Ελλάδα».